a) nie b) nie wiadomo c) tak 62) W wiosce M'Ruy Staś i Nel zyskali poważanie dzięki: a) przemowie Stasia b) podarunkom dla wodza c) zdemaskowaniu fałszywego Mzimu 63) Czy Kali rozróżniał dobre i złe uczynki? a) tak, podobnie do Stasia b) tak, ale inaczej niż Staś c) nie 64) Które z określeń nie odnosi się do Nel? Węża zabija słoń. Kali boi się złego Mzimu /ducha/, które prawdopodobnie mieszka w drzewie. Staś przełamuje strach chłopaka i przedstawia Nel jako dobre Mzimu. Rozdział 28 Baobab, nazwany Krakowem, staje się miejscem zamieszkania dzieci. Następuje początek pory dżdżystej. Nel wchodzi do wąwozu słonia. odpowiedział (a) 16.02.2013 o 16:19. W pustyni i w puszczy. Nel jest córką Anglika, pana Rawlisona. Jest on jednym z dyrektorów kompanii Kanału Sueskiego. Władysław Tarkowski, ojciec Stasia, także pracuje przy budowie Kanału, jest inżynierem. Obaj panowie znają się bardzo dobrze od bardzo dawna i są przyjaciółmi, tak samo jak dzieci. Czytaj dalej: Opis Baobabu z powieści W pustyni i w puszczy Ostatnia aktualizacja: 2023-02-13 23:02:31. Opracowanie stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Język. 1) Kim jest Allach dla Beduinów? a) przywódcą b) Bogiem Jedynym c) Mzimu 2) Jak modlą się Arabowie? a) modlą się kilka razy dziennie o różnych porach b) nie modlą się c) tylko rano 3) Dlaczego Arabowie obmywają się wodą przed modlitwą? a) to zwyczaj oczyszczenia przed modlitwą b) bo są w kurzu kiedy wrócą z pustyni c Vay Tiền Nhanh Chỉ Cần Cmnd Nợ Xấu. Test, który prezentuję, dotyczy czytania ze zrozumieniem. Przeznaczony jest dla uczniów klasy V szkoły podstawowej.„W pustyni i w puszczy”, kl. V1. Staś i Nel przebywali w Afryce, ponieważ:a) spędzali tam ich ojcowie pełnili nadzór przy budowie Kanału ich ojcowie zajmowali się handlem kością chcieli zobaczyć Kto wpadł na pomysł, aby porwać Stasia i Nel?a) pan Rawlisonb) pan Tarkowskic) Fatma – żona Smainad) Mahdi3. Kim był Mahdi?a) niewolnikiem Stasiab) prorokiem i przywódcą powstania w Sudaniec) królem murzyńskimd) inżynierem4. Jak postąpił Staś, gdy Mahdi zaproponował mu zmianę wiary?a) Po chwili wahania zgodził się na Powiedział odważnie, że nadal będzie Bez namysłu zgodził się na propozycję Uciekł bez odpowiedzi z domu Kogo zastrzelił Staś w czasie wędrówki przez wąwóz?a) Kalegob) Mahdiegoc) Gebhra i Chamisad) Smaina6. Saba był:a) niewolnikiemb) słoniemc) psem Stasia i Neld) kotem7. King to:a) oswojona oswojony W czasie długiej wędrówki Nel zachorowała:a) na na na na Jakie lekarstwo uchroniło Nel od śmierci?a) polopirynab) witamina Cc) chininad) woda z miodem10. Jak nazwał Staś „domek” we wnętrzu baobabu?a) Krakówb) Warszawac) Suezd) Chartum11. Murzyni bali się złego Mzimu. Okazało się, że złe Mzimu to:a) Za kogo uważano Nel w wioskach murzyńskich?a) za księżniczkęb) za dobre Mzimu (bożka murzyńskiego)c) za czarownicęd) za wróżkę13. Kim został Kali po powrocie do plemienia Wa-himów?a) niewolnikiemb) czarownikiemc) uczonymd) królem14. Jak potoczyły się losy Stasia i Nel po wielu latach?a) Bohaterowie zostali Po powrocie z Afryki nie widzieli się już ze Staś zamieszkał w Polsce, a Nel w Staś i Nel pozostali w Afryce. Uczniowie uzupełniają tabelkę: Czytając W pustyni i w puszczy można odnieść wrażenie, że Afryka to kraina duchów. Jej mieszkańcy drżeli przed gniewem złych „mzimu”, które mogły sprowadzić na człowieka śmierć albo inne nieszczęście. Tylko szczodre ofiary składane demonom przez czarowników miały uśmierzać ich wściekłość i odwracać uwagę od spraw śmiertelników. Dla Stasia oczywiste było, że złe „mzimu” nie istnieją, lecz są wymysłem pazernych i leniwych czarowników – szarlatanów, którzy straszą naiwnych współplemieńców i zagarniają ofiarowane na przebłaganie duchów dary. Bezceremonialnie obnażył więc ich zakłamanie, by oświecić „czarne umysły” mieszkańców Afryki i zaszczepić w ich sercach wiarę w „jedynego Boga”. Opisane przez Henryka Sienkiewicza w powieści „miejscowe wierzenia” niewiele mają jednak wspólnego z tym, w co faktycznie wierzyły (i często nadal wierzą) plemiona środkowo-wschodniej Afryki. „Mzimu”, o których wspominał autor, to prawdopodobnie duchy przodków. Takie istoty rzeczywiście występowały w wierzeniach plemion afrykańskich, ale bardzo rzadko pełniły funkcję bóstw. Były uważane raczej za pośredników między wiernymi a bóstwem lub mogły te bóstwa uosabiać. Co ciekawe, rozmaite plemiona afrykańskie często były monoteistyczne, to znaczy wierzyły w jednego boga. Choć sam bóg był niewidzialny, często przebywał na szczytach wysokich gór, to w ich stronę kierowano często modlitwy. Wbrew pozorom przypominał on Boga chrześcijan: był przedwiecznym, wszechmogącym stwórcą, czasem nazywanym „ojcem ludzi”. Nieścisłości, jakie możemy odnaleźć, czytając W pustyni i w puszczy, nie są spowodowane błędami czy złą wolą autora. Taki sposób przedstawiania rdzennych mieszkańców Afryki oraz ich wierzeń był właściwy dla całej kultury europejskiej początku XX wieku. Aby usprawiedliwić pierwszych badaczy religii afrykańskich, należy wspomnieć, że większość plemion była niepiśmienna i nie posiadała w związku z tym tekstów religijnych. Nie było też jednej religii ogólnoafrykańskiej, lecz wiele lokalnych wierzeń, nieznacznie się między sobą różniących. Odnalezienie i zrozumienie ich głównych zasad nie należało do łatwych zadań. Pytania i odpowiedz Czym faktycznie było „mzimu”? Mzimu to zły duch, można utożsamić go z duchem przodka. Jak Staś pokazał mieszkańcom jednej z wiosek obłudę czarowników? Gdy jeden z nich hałasował wewnątrz swojej chaty, udając złe mzimu, Staś, z pomocą Kinga, staranował jego lepiankę. Zabrawszy szarlatanowi bęben, chłopak na oczach wioski zaczął hałasować nim tak jak wcześniej czarownik. Kto był nazywany w powieści mianem „dobrego mzimu” i dlaczego? Nel. Kali używał tego miana, by podporządkować sobie plemiona murzyńskie, które dowiadując się, że Nel jest dobrym mzimu, zaczynały oddawać jej cześć. Czy Sienkiewicz wiernie opisał religie Afryki? Nie, w jego wizji religii afrykańskich wiele jest błędów i przeinaczeń. 6.„Braterstwo” Kalego z królem. Rozdział XXXIX podróż przez murzyńskie wioski. dary dla Dobrego Mzimu (Nel). przez Stasia wobo i uratowanie życia towarzyszce. Rozdział XL karawany i puszczanie latawców. przez Kalego znajomych łańcuchów górskich. dwóch Murzynów myśliwych w opuszczonej chacie. o wojnie Wa-himów z Samburami. do jeziora i kraju króla Fumby. Kalego. zgadza się pomóc wojownikom pokonać wroga. Kalego o miejscowości Luela. Rozdział XLI Nel, Mei i Nasibu w Leuli. się Kalego, Stasia i trzystu wojowników pod górę Boko. narodu Wa-hima nad Samburu. królem Wa-himu. dwóch czarowników-oszustów. życia Faru i jeńcom Samburu. i Nel mieszkańcami wioski Kalego. Rozdział XLII licznych podróży i zastanowienie się nad tą ostatnią – do oceanu. Samburów o bezwodnej pustyni, oddzielającej cel podróży od wioski Wa-himu. Tarkowskiego przez króla Kalego i króla Faru po stu wojowników. Kalego w dalszą podróż z przyjaciółmi. Rozdział XLIII przez Stasia dwustoma ludźmi. wzdłuż jeziora w towarzystwie dwóch czarowników z wioski Wa-himu. wodnych słoni. Rozdział XLIV przełęczy górskich i wejście na bezwodną pustynię, pozbawioną wiosek czy drzew. ucieczki nieuczciwych czarowników. nocne dezercje Murzynów, obawiających się śmierci z pragnienia. zapasu wody z napotkanej rzeczki. żar pustyni i racjonowanie picia. straż przy workach z wodą. strażników i kradzież reszty płynu. Rozdział XLV martwych czarowników, złodziei wody. Samburu o odejściu z karawany, by umrzeć spokojnie. śmierci z pragnienia. krople wody dla Nel (Staś nie pił od trzech dni). zgony. ostatkiem sił po upalnej pustyni w kierunku oceanu. strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 -Polecasz ten artykuł?TAK NIEUdostępnij Internautka (parxxxx@ pyta mnie o następująca kwestię: – Wszyscy znamy utwór Henryka Sienkiewicza „W pustyni i w puszczy”. Ale kiedy chcemy użyć samego słowa „pustynia”, powiemy na pustyni, np. „wielbłąd stał na pustyni” lub „nie ma wody na pustyni”. Zastanawia mnie, dlaczego pisarz posłużył się określeniem „w pustyni”… Bardzo lubię takie czy podobne pytania, świadczące o sporej wrażliwości językowej osób pytających, stosunku tychże osób do spraw poprawnej polszczyzny. Musicie wiedzieć, że przed wiekami słowa pustynia i puszcza były synonimami, czyli że znaczyły to samo: ‘pusty, niezamieszkany przez nikogo obszar, miejsce ciche, odludne’. Obydwa pochodzą od prasłowiańskiego przymiotnika pustъ ‘pusty, bezludny’: pust(ynia) i pust(szcza), puszcza. A zatem zarówno puszcza była miejscem odludnym, jak i pustynia, tylko że mówiąc o pustyni, nasi przodkowie mieli na uwadze teren po byłej osadzie, pozbawiony drzew i innej roślinności, gdzie kiedyś żyli ludzie, puszczę zaś rozumieli w ten sposób, że chodzi o teren odosobniony, zalesiony, zabagniony, w którym człowiek nigdy nie postawił nogi Niewykluczone, że Henryk Sienkiewicz, pisząc w 1912 roku opowieść o przygodach Stasia Tarkowskiego i Nel Rawlison w Afryce i nadając jej tytuł W pustyni i w puszczy, sięgnął po przyimek w właśnie po to, by przeciwstawić czytelnikowi owe dwa bezludne miejsca: bezdrzewną pustynię i puszczę, czyli wielki, gęsty, ciemny las. Tak przynajmniej uważa etymolog prof. Andrzej Bańkowski w swym Słowniku etymologicznym języka polskiego (Warszawa 2000, t. II, s. 967). Z punktu widzenia gramatyki historycznej trudno się w tym doszukiwać uchybienia. Skoro coś się mogło rozgrywać w puszczy, to równie dobrze i w pustyni, czyli tak samo jak w puszczy miejscu odludnym, niezamieszkanym. W dawnych słownikach znajdziemy takie np. zdanie: Szliśmy bez celu, bez przewodnika, pytając o drogę tylko śladów perci lub błądząc w leśnej pustyni na oślep. Jak widać, w tym wypadku jakiś autor posłużył się wyrażeniem w leśnej pustyni, mając z pewnością na myśli puszczę. Dopiero później, kiedy wyraz pustynia nabrał znaczenia ‘dużego, nieokreślonego obszaru pozbawionego całkowicie roślinności lub skąpo porośniętego wskutek braku wody’ (a nie ‘jakiegoś konkretnego miejsca, gdzie mieszkali ludzie’), przylgnął do niego przyimek na i upowszechniła się składnia na pustyni. O dziwo, przeszło ona i na słowo puszcza. Pochodzący z Biblii frazeologizm miał pierwotnie postać głos wołającego na puszczy (jest tłumaczeniem łacińskiej konstrukcji vox clamantis in deserto), bo słowo puszcza znaczyło ‘pustynia’ Jednak później puszcza została wyparta przez pustynię (no bo przecież mówi się w puszczy) i częściej słyszy się powiedzenie głos wołającego na pustyni. To inaczej ‘słowa, apel nieznajdujące oddźwięku, niesłuchane, lekceważone, trafiające w próżnię’. Pan Literka „W pustyni i w puszczy”, streszczenie której to lektury wielu z nas zna, to dzieło Henryka Sienkiewicza. Dwoje dzieci – Staś i Nel – zostaje porwanych przez zwolenników Mahdiego. Kiedy udaje się im uwolnić, próbują dotrzeć do domu, przemierzając Afrykę. Po drodze doświadczają wielu przygód. Poznajcie najważniejsze z nich. Zobacz film: "Wysokie oceny za wszelką cenę" spis treści 1. „W pustyni i w puszczy” – streszczenie w punktach 1. „W pustyni i w puszczy” – streszczenie w punktach W egipskim mieście Port Said poznajemy 14-letniego Stasia Tarkowskiego i 8-letnią Nel Rawlison. Chłopiec opowiada koleżance o przywódcy powstania, Mahdim. Mówi, że aresztowano jego cioteczną siostrę, Fatmę, oraz jej dzieci. Nel, której mama zmarła, pilnuje Murzynka Dinah. Dzieci wyruszają z ojcami do Medinet, gdzie mają spędzić wakacje. Panowie Tarkowski i Rawlison musieli wyruszyć wcześniej, dzieci miały dołączyć do nich za jakiś czas. Opiekę nad nimi miała sprawować pani Olivier, opiekunka. Przed wyjazdem do ojca Nel przychodzi aresztowana Fatma, która błaga o pozwolenie na wyjazd do męża. Kobieta ma jednak nieczyste zamiary. W przeddzień wyjazdu panią Olivier ugryzł skorpion. Lekarz nie wyraził zgody na jej podróż. Opiekę nad dziećmi miała przejąć Dinah. Przeczytaj również: Dzieci bezpiecznie dołączają do ojców. Nel na Boże Narodzenie dostaje od taty wymarzonego psa, Sabę. Choć pies był z natury bardzo łagodny, wyraźnie nie spodobało mu się dwóch właścicieli wielbłądów – Idrys i Gebhr, na których zaczął warczeć. Mężczyźni byli braćmi i chcieli nająć się do roli przewodników po pustyni. Dochodzi do porwania Stasia i Nel. Skuszone wyjazdem do ojców dzieci miały spotkać się z nimi w Wadi-Rajan. Kiedy ich tam nie zastali, Idrys zasugerował, że pojechali na pustynię rozbić obóz. Miało ich tam zaprowadzić kilku Beduinów. Początkowo jechali spokojnie, nie wzbudzając podejrzeń, ale kiedy znaleźli się na pustyni, do Stasia dotarła prawda. Porwane dzieci jadą przez Pustynię Libijską. Staś prosi Nel, by niepostrzeżenie upuściła jedną rękawiczkę, a za jakiś czas – kolejną. Niestety, znajduje je Gebhr, który za karę uderza dziewczynkę batem. Kiedy zamachnął się drugi raz, zaatakował go Staś. Chłopiec nie miał jednak szans z mężczyzną. Upadł i został pobity. W jego obronie stanął Idrys, który mówi, że mają dowieźć dzieci całe i zdrowe. Saba odnajduje Nel. Od tego momentu jest jej towarzyszką w niedoli. Karawana napotyka na burzę piaskową. Znajduje schronienie w wąwozie. Staś odnajduje pudło z bronią. Nie udaje mu się jej jednak użyć, bo zbudzeni szczekaniem Saby Arabowie, chwytają chłopca. Dotkliwie go biją. Porywacze decydują się podróżować nocami, a za dnia chować się w wąwozach. Wiedzą, że są ścigani. Przeczytaj również: Do porywaczy dociera informacja o zwycięstwie Mahdiego nad angielskim generałem Gordonem i zdobyciu Chartumu. Staś jest załamany i chce zrobić wszystko, aby uwolnić siebie i Nel. Po dwóch tygodniach karawana dociera do Chartumu, ale okazuje się, że Arabowie nie są zbyt zainteresowani Stasiem i Nel. Porywacze nocują w domu emira Tadhila. Dzieci zmuszone są oglądać rozpaczliwe krajobrazy: biedę, zburzone trupy, ciała ludzi na ulicach. Nel jest przerażona. Na rynku dzieci widzą głowę generała Gordona zatkniętą na wysokim bambusie. Staś i Nel idą na audiencję do Mahdiego. Polecono im, aby dla własnego dobra przyjęły wiarę muzułmańską. Mahdi zapytał chłopca, czy chce przyjąć jego wiarę. Staś, ku przerażeniu porywaczy, odmówił. Prorok nakazał odesłać dzieci Smainowi. Nel źle się czuje. Idrys też się rozchorował. Dzieci nie mają co jeść. Inni porywacze nie są im życzliwi. Pomoc Stasiowi i Nel oferuje jedynie Grek, który dał im na drogę jedzenie, chininę i szklane paciorki. Karawana wyruszyła do Faszody. Dzieci po drodze widzą dzikie zwierzęta: żyrafy, bawoły, słonie i antylopy. Cierpią z powodu głodu. Umiera Dinah. Jej miejsce zajęła niewolnica Mea. W Faszodzie okazało się, że Smaina nie ma w mieście. Ponownie wyruszono jego śladem, tym razem zastępując wielbłądy końmi. Dzieci zwracają uwagę na jednego z niewolników, Kaliego, który jest nieustannie bity. Jest im go żal. Karawana spotkała na swojej drodze lwa. Porywacze chcieli rzucić mu na pożarcie Kaliego. Staś zażądał sztucera. Zabił dzikie zwierzę, strzelając mu między oczy. Chłopiec pragnąc wolności dla siebie i Nel, zabił też Gebhra i Chamisa oraz dwóch Beduinów. Staś dowiaduje się więcej o Kalim. Okazuje się to królewski syn z plemienia Wa-hima. We czworo (razem z opiekunką Meą) wyruszają w drogę do Abisynii. Staś poluje na zwierzynę i w ten sposób zdobywa pożywienie. Kali wyruszył na poszukiwanie Saby. Kiedy odnalazł psa, zyskał ogromną wdzięczność Nel. W ramach podziękowania niewolnik otrzymuje naszyjnik z paciorków. Staś i Nel napotykali na swojej drodze różne przeszkody. Pewnej nocy zaatakowało ich stado lwów. Na szczęście zdążyli wszyscy ukryć się na drzewie. Zwierzęta zaatakowały konie. Nel czuje się bardzo słabo. Staś daje jej ostatnią porcję chininy. W trakcie podróży przez dżunglę dzieci napotykają leżącego słonia. Nel postanawia go uratować. Dokarmia go. Zwierzę nabiera sił i wyrusza z dziećmi w dalszą drogę. Staś, Nel, Kali i Mea zamieszkują w baobabie. Swoje nowe schronienie nazywają Krakowem. Nel bawi się ze słoniem, któremu nadano imię King. Olbrzymie zwierzę pokochało dzieci i nie chce się z nimi rozstać. Kalego dotkliwie pokąsały dzikie pszczoły, a Nel zachorowała na febrę. Jest bardzo osłabiona, nie chce jeść, ma dreszcze. Kali wznosi modły do afrykańskich bóstw, Staś modli się do Boga za pośrednictwem Maryi. Poprawa nie nadchodzi. Dziewczynka jest w coraz gorszym stanie. Staś wyrusza po pomoc. Zakrada się do obozu pana Lindego, Szwajcara z Zurychu. Dwa dni wcześniej został zraniony przez dzika ndiri. Wdała się infekcja, miał gorączkę. Jego towarzysze umierali. Mężczyzna dał Stasiowi chininę, herbatę, kawę i ryż oraz konia, by szybciej dotarł do Nel. Poprosił też, aby wrócił następnego dnia, to da mu resztę zapasów. Nel dostaje lek i wraca do zdrowia. Przeczytaj również: Staś wraca do obozu Lindego. Upolował dla mężczyzny dwa ptaki, a ten w ramach wdzięczności dał chłopcu mnóstwo wskazówek i rad co do dalszej podróży. Linde wie, że umiera. Czeka spokojnie na śmierć. Staś ponownie odwiedza Lindego, który jest coraz słabszy. Na jego prośbę chrzci wodą umierających Murzynów. Kiedy umiera, Staś i Kali organizują mu pogrzeb w jaskini. Do swojego obozu zabierają jedynego ocalałego, małego Murzynka Nasibu. Przenoszą też wszystkie zapasy do baobabu. Staś postanawia też wykorzystać duże ilości ładunków wybuchowych i wysadza skalną pułapkę, w której uwięziony był słoń. Zwierzę jest wolne. Staś i jego towarzysze wyruszają do opuszczonej murzyńskiej wioski, o której powiedział mu Linde. Nazwali ją Nel. Wioska stała się dobrym miejscem na obóz. Było tam źródło czystej wody, wodospad, bananowce i palmy z orzechami kokosowymi. Nasibu odnalazł kozę z małym koźlątkiem. Zwierzę zapewniło wszystkim mleko. Staś przekonuje Kalego, Meę i Nasibu do przyjęcia chrztu i przejścia na wiarę chrześcijańską. Kali uczy się strzelać. Wszyscy wyruszają w dalszą drogę. King niesie na swoim grzbiecie Nel i Meę oraz bagaże. Chcą dotrzeć do wioski Wa-hima. Podróżnicy dotarli do wioski, gdzie wzbudzili lęk. Kali wytłumaczył tubylcom, że na grzbiecie słonia siedzi dobre Mzimu, a Staś włada piorunem (bronią). Powiedział też, że mają pokojowe zamiary. Wódz okazał się oszustem, który wyłudzał ofiary dla Mzimu, którego nie ma. Został wygnany. Murzyni w podziękowaniu obdarowali przybyłych gości wieloma dobrami. Staś upolował dla nich bawoła. Staś ratuje Nel przed atakiem geparda. Dzieci robią latawce, na których piszą prośbę o pomoc w języku angielskim, francuskim i arabskim. Docierają do krainy Wa-himów, ale okazuje się, że trwa tam konflikt z Samburami. Kali prosi Stasia o pomoc. Dochodzi do walki. Staś nie bierze w niej udziału, bo obiecał Nel, że już nikogo nie zabije. W wyniku odniesionych obrażeń umiera ojciec Kalego. Młody Murzyn musi zastąpić ojca na stanowisku wodza. Zawiera pokój z Samburami. Staś i Nel wyruszają w dalszą podróż. Towarzyszy im armia wojowników Wa-hima. Uczestnicy karawany spotykają po drodze wodne słonie, których dotąd nie widział żaden Europejczyk. Podróż zaczyna przebiegać w coraz gorszych warunkach. Wszystkim doskwiera upał. Niektórzy Murzyni zaczynają się też buntować. Pewnej nocy uciekają, ale wcześniej rozcinają worki z wodą. Sytuacja robi się dramatyczna. Nel modli się o deszcz. Karawana idzie dalej. Z pragnienia umierają jej kolejni członkowie. Kali był bardzo słaby, Mea również. Kiedy nocą wszyscy leżą bez sił, Saba niespokojnie węszy. Staś wypuszcza racę, a w odpowiedzi widzi na niebie kolejne. Staś i Nel zostali uratowani przez angielskich oficerów, kapitana Glena i doktora Clary'ego, którzy badali stoki góry Kilimandżaro. Znaleźli latawiec z prośbą o pomoc i postanowili wyruszyć na poszukiwania. Dzieci są uratowane. Wszyscy uczestnicy karawany odpoczywają i nabierają sił. Staś i Nel mają spotkać się z ojcami w Mombasie. Żegnają się z Kalim. Nel wyjeżdża z tatą do Anglii. Staś kończy szkołę w Egipcie, potem studiuje w Zurychu. Po latach Staś i Nel biorą ślub. Po śmierci pana Rawlisona wyruszyli w podróż śladem swoich dziecięcych przygód. Ostatecznie zamieszkali z ojcem Stasia w Polsce. polecamy

dobre mzimu w pustyni iw puszczy